TAHRAN VE İSFAHAN’DA OKULLAR

TAHRAN VE İSFAHAN’DA OKULLAR

İran eğitim sistemini, bir ayağı mazide diğer ayağı geleceğe uzanan Mevlana pergel metaforu gibi dini ve kültürel değerlerinden uzaklaşmadan kendini dünyanın içinde bulunduğu şartlara teknolojik gelişmelere ayak uydurmaya çalışan, yeniliklere eleştiriye açık, merkezi olma yanında yerel insiyatiflere imkan veren bir anlayışla yapılandırılmaya çalışıldığı söylenebilir. Okul yönetiminde okul müdürlerinin değişen rolünün farkında olarak dış paydaşların fikirlerini dinleyen, eğitim uzmanlarının araştırma yaparak ülke ihtiyaçlarına model çözüm üretebildiği, ülkeye uygulanan ambargoya rağmen eziklik duygusuna kapılmamış yönetimiyle eğitim sorunlarıyla başetme yolunda umutla ilerleyen fakat henüz standartlaşmayı ve fiziki şartların eşit koşulların oluşturulamadığı görülmektedir.

Mesleki eğitimde ise okul sektör-sanayi işbirliği ve desteğini sağlanamamış, başkentindeki en büyük meslek lisesinde CNC tezgahının bulunmadığı görülmüş, sektördeki teknoloji henüz okula taşınamamıştır. Okul sayıları fazla, yoğun nüfus ve öğrenci sayısına rağmen sınıf mevcutları ideal sayıya yakın bununla birlikte Irak ile yaşanılan savaşta verilen çok sayıda şehit/gazilerinin çocuklarına okul tahsis edilebilmiştir.

Öğretmen hizmetiçi eğitimine önem veren bir sistemi çalıştırmayı başarmış, görerek yaparak yaşayarak eğitim anlayışına doğru gitmeye çalışmaktalar. Özel öğretime teşvik destek olmasa da sayısal olarak küçümsenmeyecek orana ulaşılmıştır. İngilizce yabancı dil eğitimini önemsemiş, kendilerine göre model belirlemiş ve bu alanda belli mesafe katedilmiştir. Kız öğrencilere özel müzik okulu açarak yetenek ve güzel sanatlara önem verilmektedir.

İsfahan ile Tahran okulları fiziki donanım ve görünüm açısından farklı imkanlarda olduğu görülüyor. Ülkede rejiminin ve şahın devrilmesi ve Lider Humeyni’nin yurtdışından ülkesine dönmesi yıldönümlerini 1-2 şubat ve haftasını okullar dahil şehrin bayrak ve afiş donatılarak kutlanmaktadır. Okulların her biriminde lider Humeyni ve mevcut Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani resimleri asılıdır. Bazı proje ve özel okullar hariç kıyafet öğrencilerde serbesttir. Erkek ve kız öğrenciler, üniversiteler hariç ayrı sınıf ve okullarda okumakta, birarada olduğunda da ön arka yada sağ ve sol oturma düzeninde oturmaktadırlar.

Toplantılarda konuşmalarına besmele ile başlıyorlar. Programlar başlarken ise başta Kuran-ı Kerim okunuyor. Okul girişlerinin çoğunda öğrenciler bizleri özel kıyafet (izci/asker) çiçekle karşılıyorlar. Okul ve sınıf mevcutları kalabalık değil, okul sayısı fazla ve yeterlidir. Okullar 1.-6. sınıflar iki kademeli ilkokul-ortaokul, 7.- 12. sınıflar ortaokul-lise olarak sistem yapılandırılmış. Eğitim sistemlerini sıklıkla yeniliyorlar en son üç yıl önce değişmiştir. Proje odaklı yeni eğitim metot ve uygulamalar da deniyorlar. Okullarda bilgisayar, kütüphane ve laboratuvarlar mevcuttur.

Devlet görevlileri dahil eğitimde yönetici ve öğretmenlere kravat takma mecburiyeti yok kimse de takmıyor. İl düzeyinde belediyelerce yapılan her türlü inşaatlardan eğitime katkı payı ayrılmaktadır. Öğrenci merkezli yaparak deneyerek uygulama ağırlıklı bir modelle çalışıyorlar. Okul içinde koridor ve sınıfların bir kısmında kameralar mevcuttur. İngilizce sınıfında u düzeninde sıralanarak tahta önüne yüksek kürsü yapılmış, yaşama ait bir konu seçilip drama yöntemi kullanılarak öğrenciler hazırlanmış karşılıklı konu üzerinde konuşuyorlar. Okul ve sınıf ısıtması doğalgaz sobası ve klimalarla yapılmaktadır. Beyaz, yeşil ve akıllı tahta mevcuttur. Kimi yerde sıra, kimi yerde ise kolçaklı sandalyeler var, okul koridorunda ankesörlü telefon mevcuttur. Her sabah ücretsiz süt dağıtımı yapılıyor, lise koridorunda üniversiteye giren başarılı öğrenci isim ve resimleri sergileniyor. Liseye geçiş ve kayıtlarda merkezi sistem sınavı yapılıyor. Hayırsever ve bağışçı resimleri okul girişinde yer alıyor. Okullarda sınıf mevcutları ortalama yirmibeş kişi ideal sayı denilebilir. Proje beceri yarışmaları benzeri çalışmalar yapılmaktadır. Okul koridorunda “USA lanet” içerikli yazılar yapıştırılmış. Okul koridorunda dilek şikayet ve soru kutuları var. Okullarda mescit yeteri büyüklükte var, cemaatle namaz kılınıyor, molla kıldırıyor. Yeni yapılan okul binaları standartlara daha uygundur.

Eleştiriye açıklar, gezi boyunca bize sürekli gördüğünüz eksiğimizi söyleyin daha iyisini yapmak istiyoruz diyorlar. Bölge sorumlusuna (ilçe müdürü) patron diye hitap ediliyor. Resim çekmeye meraklılar bir görevli sürekli resim çekiyor. Liselerde ikinci kademede meslek ve alan seçiliyor. Tahran ve ilçelerinde dörtyüz civarında meslek lisesi var, yüz farklı alanda eğitim veriliyor, mesleki eğitim oranı % 39. Gezdiğimiz bir meslek lisesi büyük bir kampüs ayrı binalarda atölyeler mevcut ancak 700 öğrenci var. Meslek lisesi mezunları usta yada mühendis olabiliyor isterse işyeri açabiliyorlar. Meslek liselerinin genel adına “hüneristan” deniliyor. Meslek lisesi, Peugeot firmasıyla iki yıllık protokol imzalayarak proje bazlı işbirliği yapılmış. Tek bölümde eğitim veren uzman meslek lisesi var, bu okulun itibarlı mezunları iyi firmalarda çalışıyor. Okul öğrencilere ücretsiz, eğitim üç gün atölyede uygulamalı, öğrenci her dönem beceri sınavına giriyor, seviyeyi geçerse bir üst seviye dersleri alabiliyor, son yıl haftada üç gün işletmeye gidiyorlar, Meslek liselerine de giriş sınavlı hem teori hem pratik sınav yapılıyor. Önceden liseler 4 yıl imiş sonra 3+3 olmak üzere 6 yıl olmuş, Cuma resmi tatil eğitim yapılmıyor.

 Ülkeye bizim gibi çok fazla heyet gelmiyor bugüne kadar sekiz grup gelmiş. Öğrencilerin üretmiş olduğu eserlerin sergilendiği iki tane müze var. Bir öğrenci öğlen vakti müdür yardımcısı odasında dışarıya açık hoparlörden ezan okuyor. İsfahan ili eğitimde başarıda ilk sırada. Hafızlık eğitimine önem veriliyor, bunun için özel okullar mevcut, eğitimi bir süreliğine bırakıp hafız eğitimine katılıp tekrar eğitime dahil olunabiliyor. Öğrenci devam, davranış, disiplin ve değerlendirme sistemi bize benzer ancak not sistemi 20 üzerinden yapılıyor. Okul yöneticilerini, ilçe müdürleri belli kriterlere göre tespit edip mülakatla üç yıllığına görevlendiriyor. Devlet üniversiteleri öğrencileri sınavlı, özel üniversiteler ise iki tür, bir kısmı sınavla alıyorlar.

Öğretmen mesleki geliştirme için İsfahan’da hizmetiçi eğitim merkezi kurulmuş. Bu merkezde; değişen müfredat ve teknolojiyi öğrenmek , arge yapma ihtiyacını karşılamak üzere eğitim müzesi, 12 büyük sınıf, 3 laboratuvar, 1 büyük konferans salonu var. Fizik, kimya, biyoloji laboratuvarı donanımlı ortamlar oluşturulmuş. İl merkezindeki bu ana yapının ilçelerde küçük birimleri de olabiliyormuş. Eğitim müzesi tarihi bir binada, 100 yıl öncesine ait kitap, müfredat içerik, paralar, araçlar mevcuttur. Burada kadrolu görev yapanlar, yüksek lisans ve doktoralıdır. Stajyer öğretmenler mesleğe başlarken bu merkezde eğitim alıyorlar. Tüm öğretmenler isteğe bağlı bu merkezde boş zamanında gelip eğitim alabiliyor ve bu eğitim puan olarak siciline işleniyor. Sürekli fazla talep var olup gruplara randevu veriliyor. Birebir danışmanlık hizmeti de veriliyor. Öğretmenler gelip kitap yazan kişi ve komisyonla görüşebiliyor. Belli zamanlarda düzenli olarak kitap yazarları gelip öğretmenlerle buluşuyor, tecrübe paylaşımı yapılıyor, gelen öğretmen daha bilgili ise o diğerlerine aktarıyor. Bu merkez, Cuma hariç 07:00-21.00 arası açık, duvarlarda İranlı alimlerin resimleri asılmıştır. İl milli eğitim müdürü, öğretmenlere hitaben; “dünkü bilgilerinle yarının öğrencilerini yetiştiremeyiz, bunun için sürekli kendimizi yenileyelim” diyor. Öğrencilerin de araştırma yapabileceği araştırma merkezlerinde merak ettiği uygulamasını yapmak istediği yada anlamadığı dersi gelerek bu tür merkezlerde eğitim alabiliyor.

 Bilim ve teknoloji müzesi; sekiz bölümden oluşmakta, hayvanlar alemi, yeryüzü, fizik, kimya, optik, gökyüzü, mesleki eğitim, ders içerik, kitap ve programlarda adı geçen tüm konuların görülebileceği ortam, öğrenciye 2,5 tl karşılığı belli programla anasınıfı, ilk, orta, lise öğrencilerin gezdiriliyor.

İsfahan’da eğitimde standartizasyon sağlanmaya çalışılıyor. Başta Afganistanlı yaklaşık 50 bin yabancı öğrenci okumakta, zorunlu eğitim yok buna rağmen okullaşma oranı % 98, % 18 özel okul oranı, 210 okulda öğrenci sayısı 10 öğrencinin altında olduğu söylendi.

İsfahan’daki yetkili, eğitimdeki faaliyetlerin; ahlaki terbiye, sağlıklı gelişim ve eğitim/öğretimi destekleyici üç amaç üzerine kurgulandığını belirtti. Asıl faaliyetin sınıfta öğrenci-öğretmen arasında gerçekleştiğini ve öğretmenin önemine vurgu yapıldı.

Gezinin ikinci bölümünde başkente geçiyoruz. Onüç milyon nüfuslu Tahran’da 1 milyon 750 bin öğrenci, 60 bin eğitim çalışanı bulunmaktadır. İyi sayılabilecek düzeyde öğretmenevi tesisi hizmet veriyor, biz de burada misafir ediliyoruz. Bayan kamu görevlileri ve eğitim çalışanı sayısı oldukça fazla. İlk olarak tarihi bir lisedeyiz. Bizleri okul bahçe ve bina kapısında öğrenciler törenle İngilizce ve Türkçe konuşarak çiçekle karşıladı. Teknik donanımlı toplantı salonu, her iki ülke milli marşı ve okul marşı seslendirildi. Okullarda eski okul müdürlerinin resimleri asılmış, mezunlarından şehit olmuş ve ünlüleri hatıralarını yaşatıyorlar. İkinci bir liseyi ziyaret ediyoruz adı Alborz Lisesi, ülkedeki en iyi beş liseden biri olduğunu söylüyorlar. Okul yönetim sisteminde, okul müdürünün üstünde okul yönetim kurulu mevcut. Bu yönetimde; il ve ilçe milli eğitim müdürü, belediye-sanat-kültür temsilcisi, öğretmen, aile temsilcisi yer alıyor. Okullar devlet okulları, özel okullar, devlet ve aile birliğince yönetilen okullar olarak ayrılıyor. Okul aile birliği ayrıca yer alıyor. İslam eğitim felsefesini esas alan bir eğitim sistemi; namaz ibadet ve cemaatle kılınması kültürü birinci madde, bilimsel araştırma ikinci madde, ahlak-disiplin ve sorumluluk üçüncü madde olarak belirlenmiştir. Bu okulun vizyonunu; aile, öğrenci, öğretmen fikir birliği içinde olmalı, 360 derece bakış açısıyla TKY yönetim felsefesi, öğrenci düşüncelerine ve argeye değer veren, sınav merkeziyle eğitime standart getiren, beceri ve yetenekleri sorgulayan, spor/öğretim pasaportu vererek okul içi spor olimpiyatları düzenlemektir. Öğrencilere çeşitli zaman aralıklarıyla “tarihi niye öğrenmeliyiz?” gibi konu başlıklarında konferanslar düzenleniyor.

Bir başka okula geçiyoruz bu sefer Kız müzik okulundayız. Burada okuyanlar, üç yıl süreli müzik eğitimi sonunda liseyi başka bir okulda tamamlayıp diploma alıyorlar. Okulda birebir müzik icrası ders odaları, grup çalışması, konser salonu, müzik kütüphanesi, yüz yıl içinde meşhur İranlı müzisyenler köşesi, müzik aletleri odası, girişte müzik aletleri sergisi bulunuyor. Kız öğrenciler, bize küçük bir konser verdiler.

Heradi okulları kampüsüne gidiyoruz burası örnek, başarılı ve güzel bir özel okul kampüsü olduğu hemen göze çarpıyor. Özelliği ise ellisekiz öğretmen biraraya gelerek kurmuşlar. Üç büyük bina blok, toplam elliüç derslik, anaokul, ilk, orta ve lise olarak yapılandırılmış. Üst yönetimle beş yılda bir stratejiyi gözden geçiriyorlar, dünya çapında fonksiyonel yüksek seviyede eğitim taahhütü oluşturmaya çalışıyorlar. Bilişim, arge, uluslar arası yayın, aile, öğretmen, spor, sanat gibi yirmi zümre grubu ve başkanı var. Bu özel okula her yıl yaklaşık bine yakın öğretmen çalışmak için başvuru yapıyormuş, form dolduranlardan bilişim, öğretmenlik becerisi ve eğitime bakış açıları değerlendirilir içlerinden en iyi yirmi kişi işe alınıyor. Öğrenci kabul edilmeden sınav, kendisi ve ailesiyle mülakat yapılıyormuş. Öğrenim ücretli, okulun tüm giderleri sahiplerince karşılanıyor, devlet desteği yok, ücretler sınıfına göre beş ile onbeş bin arasında değişiyor. Rehberlik ve öğrenci-veli memnuniyet anketine öz değerlendirme açısından önem veriliyor. Eğitim kadrosunun ve personelin tamamı öğrenciler kız olduğu için bayandır. Üniversite sınavlarına hazırlanıyorlar. Özel okullar her yıl milli eğitime fiyat teklifi yapılıyor, okulun donanım ve özelliklerine göre devlet fiyatını belirliyor. Uluslararası yarışmalara öğrenci hazırlanıp gönderiliyor. Bu güne kadar 1638 kişi mezun olmuş içlerinden 806 kişi mühendis, 366 kişi tıp/diş hekimi/eczacı gibi kariyer meslekleri seçmişler. Okulun kreşi, havuzu, tiyatro salonu mevcut. Beş veya altı yaşında iken çocuklar bir yıl anaokuluna gönderiliyor, anaokulunda her sınıfa çeşitli isimler verilmiş mesela uçurtma / çarkıfelek gibi. En fazla onbeş kişilik sınıflarda bir öğretmen, montessori modeli uygulanıyor. Dil ve bilgisayar sınıfı, kitaplık, askıda kimlik yoklaması, günlük program öğrencinin anlayacağı şekilde resimli duvarda asılmış.

Bu özel okulda donanımlı bir spor salonu, okul içinde masa tenisleri bulunuyor. Öğrencilere her türlü uzakdoğu dövüş sporu öğretiliyormuş. Kütüphane her blokta okul türüne göre var, lisedeki profesyonel barkot dijital sistemle kurulmuş. FKB ayrı laboratuvarlarda, okul türlerine göre öğrencilerin giyimi, başörtüsü farklı renkte belirlenmiş. Mezunlarından aynı okulda öğretmenlik yapanlar var. Kodlama ve robotik eğitimlerine başlanmış, Unix işletim sistemi kullanılıyor, öğrenciler koridorlarda yerlere oturabiliyor oldukça temiz, sınıf kapılarında içeriyi görebilecek camlar var, asansörlü bina, yer ve koridorlar mermer kaplı, ara katlarda merdiven başlarında sürme kepenk var, üç bina arası betondan okul bahçesi, Okul içinde ATM ve kahve makineleri mevcut, 300 kişilik sahneli balkonlu sinema salonu var.

Bakırköy İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü eğitim heyeti ekibi olarak iyi düzeyde misafir ediliyoruz. Çok belli olmasa da özel sivil bir koruma aracı takibiyle güvenle gezdiriliyoruz. Kültürümüz gereği karşılıklı hediyeleşiyor, hatıra fotoğrafları çekilip onları da ülkemize davet ederek ayrılıyoruz.

TAHRAN VE İSFAHAN’DA OKULLAR