Son
yıllarda ülkemizde yürütülen yerli ve milli projeler ile iş hayatında ihtiyaç
duyulan nitelikli eleman ihtiyacının karşılanması için mesleki ve teknik eğitim
veren okul ve kurumlarla işbirliği yapılması çalışmalarına daha da ağırlık
verilmektedir. Sahip olunan genç nüfusumuzun nitelikli üretken hale getirilerek
ekonomiye fayda olarak kazandırılmasının gerekliliği de her ortamda ifade
edilen temel şart olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmalar aynı zamanda
toplumsal refahın artırılması ve oluşacak istihdam artışıyla işsizliğin
azaltılması yanında diğer ülkelerle rekabet edebilmek için de önem
taşımaktadır. Yeni dönem Cumhurbaşkanlığı sisteminde görev alan bakan ve
yardımcılarının da iş hayatından seçilmiş olması son dönemde yapılan
okul-sektör-üniversite işbirliğini oldukça güçlendirmiştir.
Daha
önce il ve ilçelerde mesleki eğitim konusunda sadece sembolik katılımla veya
yazılı fikri sorulan sektörün bugün MEB’in 2016/21 sayılı genelgesiyle yapılan
değişikle zorunlu olarak her ilçede ilçe müdürü veya mesleki eğitimden sorumlu
şube müdürü başkanlığında tüm meslek lisesi müdürlerinin, sektör ve meslek
kuruluş temsilcilerinin, belediyeler ve üniversite temsilcilerinin üye olarak
katıldığı “Mesleki ve Teknik Eğitim Okul Yönetim Kurulu (MTOYK)”
oluşturulmuştur. Oluşturulan bu kurulun amaçları olarak; sorunların ele
alınarak çözüm önerileri geliştirilmek, işbirliğini artırmak ve sürekli hale
getirmek, kurumları arasında eşgüdüm sağlamak, programlarının geliştirilmesine
katkı sağlamak, açılacak veya kapatılacak meslek alanı ve dallarını belirlemek,
atölye ve laboratuvar ihtiyaçları ile eğitim araç-gereci, makine-teçhizat ve
diğer donatım malzemesi ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak, yeterli
donanımı bulunmayan okullarda atölye işbaşı eğitimini işletmelerin eğitim
birimlerinde yapılmasını sağlamak, staj imkânlarının artırılmasını ve
iyileştirilmesini sağlamak, mezunlarının istihdam edilmeleri için sektör
desteğini sağlamak, mesleki rehberlik çalışmalarına paydaşların destek olmasını
sağlamak, mesleki ve teknik eğitim alanında düzenlenecek yarışmaları
desteklemek, kalite ve verimliliği artırmaya yönelik projeler hazırlanmasını ve
uygulanmasını sağlamak, ahilik kültürümüze uygun mezuniyet programları
düzenlemek, öğretmenlerinin hizmet içi eğitimlerin sektörle iş birliği
yapılarak işletmelerde işbaşı eğitim şeklinde yapılmasını sağlamak,
İşletme/kurum/kuruluş çalışanlarının ihtiyaç duydukları eğitimlerin okul
imkanlarıyla basılı, görsel ve işitsel materyaller ile tanıtımı için
paydaşların desteğini almak, yöneticileri ve öğretmenleri ile başarılı
öğrencileri teşvik edici faaliyetlerde bulunmak olarak belirlenmiştir.
Ülke
genelinde il ve ilçe merkezlerinde kurulan toplam 897 adet MTOYK, yılda en az
iki kez toplanarak toplam 1.833 toplantı yapılmıştır. MEB MTEG Müdürlüğüne
gönderilen 2017–2018 yılı çalışma raporları değerlendirilerek kırksekiz
sayfalık ülke raporu hazırlanmış ve tüm okullar ile paylaşılmıştır.(*)
MTOYK’larının
2017/2018 Eğitim-Öğretim Yılında yürüttüğü çalışmalara ilişkin il raporları;
mesleki ve teknik eğitimin tanıtımı ve farkındalığın artırılması, okulların
eğitim ortamlarının iyileştirilmesi, öğrencilerin staj, beceri eğitimi ve
istihdamı, öğrencilerin bilgi, beceri ve yetkinliklerinin artırılması, öğretmen
ve çalışanların eğitimi, alan ve dal açma veya kapatma teklifleri, öğretim
programı geliştirme ve proje çalışmaları ile diğer çalışmalar olmak üzere dokuz
temaya ait elli gösterge baz alınarak belirlenen rapor formatına uygun olarak
hazırlanmıştır. Sonuç olarak dokuz başlıkta ülke genelinde yapılan çalışmalar
aşağıda özetlenmeye çalışılmıştır.
Mesleki
ve teknik eğitimin tanıtımı ve farkındalığın artırılması çalışmaları; Türkiye
genelinde, tanıtım ve farkındalık çalışmalarına katkı sunan paydaş
(kurum/kuruluş/işletme vb.) sayısı 15.332’dir. Bu amaç doğrultusunda
görevlendirilen kişi sayısı 20.239’dur. Öğrencilere yönelik meslek tanıtımı ile
ilgili yapılan faaliyet sayısı 19.679’dur. Öğrencilere yönelik meslek tanıtım
faaliyetlerine katılan öğrenci sayısı 680.192’dir. Öğrencilere yönelik istihdam
fırsatlarını tanıtıcı faaliyet sayısı 18.810, bu faaliyetlere katılan öğrenci
sayısı 389.832’dir.
Türkiye
genelinde; öğrencilere yönelik yükseköğretim programlarını tanıtıcı faaliyet
sayısı 24.223’dür. Bu faaliyetleri katılan öğrenci sayısı 304.361 olup katkı
sunan paydaş (kurum/kuruluş/işletme vb.) sayısı ise 14.759’dur. Paydaşlara
yönelik mesleki ve teknik eğitimi tanıtıcı faaliyet sayısı Türkiye genelinde
7.492’dir. Bu faaliyetlere katılan paydaş (kurum/kuruluş/işletme vb.) sayısı
29.032’dir. Mesleki ve teknik eğitimi tanıtmak amacıyla hazırlanan tanıtıcı
materyallerin hazırlanması ve dağıtımında destek olan paydaş
kurum/kuruluş/işletme sayısı 5.648’dir.
Okulların
eğitim ortamlarının iyileştirilmesi çalışmaları; Eğitim ortamlarının
iyileştirilmesine destek olan paydaş kurum/kuruluş/işletme sayısı Türkiye
genelinde bu sayı 4.344’dür. Atölye ve laboratuvarların donatım, temrinlik vb
ihtiyaçlarının karşılanması için paydaşlarla yapılan protokol sayısı ise
2.189’dur. Atölye ve laboratuvarları donatılan okul sayısı 1.032’dir. Temrinlik
malzeme sağlanan okul sayısı ise 904’dür. Çevre düzenlemesi yapılan okul sayısı
655’dir. Onarımı yapılan okul sayısı 490’dır. Onarımı yapılan atölye ve
laboratuvar sayısı ise 691’dir.
Öğrencilerin
staj, beceri eğitimi ve istihdamı; Öğrencilerin staj ve beceri eğitimleri için
paydaşlarla yapılan protokol sayısı Türkiye genelinde 21.708’dir. Öğrencilerin
staj ve beceri eğitimleri için bulunan yeni işletme sayısı 32.337’dir. Yeni
işletmelerin bünyesinde staj ve beceri eğitimi imkânı sağlanan öğrenci sayısı
79.647’dir. Mezuniyet sonrası istihdamı sağlanan öğrenci sayısı 29.278’dir.
Öğrencilerin
bilgi, beceri ve yetkinliklerinin artırılması; Türkiye genelinde öğrencilere
yönelik sosyal etkinliklere (bilimsel, kültürel, sanatsal, sportif) destek
sağlayan paydaş kurum/kuruluş/işletme sayısı 11.325 ve düzenlenen sosyal
etkinlik sayısı 24.276’dır. Katılan öğrenci sayısı ise 644.604’dür. Öğrencilere
yönelik işletme gezisi sayısı 13.202 ve katılan öğrenci sayısı 204.401’dir.
Staj ve beceri eğitimi dışında, okulun atölye ve laboratuvarlarının
yetersizliği nedeniyle paydaşların eğitim birimlerinde meslek alan ve dal
eğitimlerine katılan öğrenci sayısı 17.130’dur. Staj ve beceri eğitimi dışında,
okulun atölye ve laboratuvarlarının yetersizliği nedeniyle paydaşların eğitim
birimlerinde meslek alan ve dal eğitimine imkân sağlayan işletme sayısı
2.455’dir.
Öğretmen
ve çalışanların eğitimi; Atölye ve laboratuvar öğretmenlerinin mesleki
gelişimlerine yönelik eğitimlere destek veren paydaş kurum/kuruluş/işletme
sayısı Türkiye genelinde 3.185 ve düzenlenen eğitim sayısı 2.623’dür.
Düzenlenen bu eğitimlere katılan atölye ve laboratuvar öğretmeni sayısı
8.191’dir. Paydaş kurum/kuruluş/işletme çalışanlarına yönelik okullarda
düzenlenen eğitim sayısı 1.662 bu eğitimleri düzenleyen okul sayısı 801’dir.
Alan
ve dal açma veya kapatma teklifleri; Türkiye genelinde Mesleki ve teknik eğitim
kurumlarında açılması teklif edilen alan sayısı 650 ve kapatılması teklif
edilen alan sayısı 308’dir. Açılması teklif edilen dal sayısı 766 ve
kapatılması teklif edilen dal sayısı 276’dır.
Öğretim
programı geliştirme; Yerel ihtiyaçlar doğrultusunda paydaşlarla iş birliği
içinde mesleki ve teknik öğretim programlarının geliştirilmesine yönelik
yapılan çalışma sayısı Türkiye genelinde bu sayı 450 ayrıca değiştirilmesine
yönelik Bakanlığa ulaştırılmak üzere yapılan teklif sayısı 153’dür.
Proje çalışmaları; Türkiye genelinde yerel
ihtiyaçlar doğrultusunda mesleki ve teknik eğitimde kalite ve verimliliği
artırmak amacıyla birlikte proje yürütülen paydaş kurum/kuruluş/işletme sayısı
2.259 ve proje sayısı ise 1.459’dur.
Diğer
çalışmalar; Türkiye genelinde paydaş kurum/kuruluş/işletmelerle iş birliği
halinde ahilik kültürümüze uygun olarak düzenlenen mezuniyet programı sayısı
728, destek olan paydaş sayısı 1.415’dir. Paydaş kurum/kuruluş/işletmelerle
yapılan iş birliklerinde gösterdikleri başarıdan dolayı ödüllendirilen/teşvik
edilen öğrenci sayısı 14.532, ödüllendirilen/teşvik edilen öğretmen sayısı
2.475, okul yöneticisi sayısı 596, paydaş kurum/kuruluş/işletmelerin desteğiyle
burs verilen öğrenci sayısı ise 2.254 olarak gerçekleşmiştir.
Genel
Değerlendirme ve Öneriler; Bu kurullara ilde il milli eğitim, ilçede ise ilçe
milli eğitim müdürlerinin zorunlu başkanlık etmesinin istenmesi, aksi halde
katılacak tüm paydaşlarında temsilinin aynı oranda etki ve yetkisi düşük
temsilcilerini göndermesiyle yapılacak çalışmaların etkililiğini azaltacaktır.
Kurula ilçe milli eğitim müdürü katıldığında belediye başkan yardımcısı
katılırken şube müdürü katıldığında ise belediyeden eğitim müdürü gelmektedir.
Ayrıca ilçede meslek eğitimi yapılan tüm alanları temsilen en az bir
firmanın/işletmenin kurulda temsilinin şart olması kapsayıcılık açısından
faydalı olacaktır.
Ülkemiz
genelinde 383’ü özel toplam 4461 okul, 1 milyon 987 bin 282 öğrenci, 145 bin
511 öğreten ve 75 bin 011 derslik (**) olduğu gözönüne alınarak kurulların etki
analizlerinin yapılmaya başlanması sonraki yıllar için yapılacak
karşılaştırmalar için faydalı olacaktır.
Paydaş
kurum/kuruluş/işletmelerin desteğiyle burs verilen öğrenci sayısının ülke
genelinde 2254 öğrenciyle sınırlı kalmış olması toplam işletme sayısını oranla
çok az olduğu ve artırılması için çalışma yürütülmesi gerektiği düşünülmelidir.
mezun olan öğrenci sayısının toplam öğrenci sayısının dörtte biri yani yaklaşık
en az 400 bin yine istihdam fırsatı tanıtılan öğrenci sayısı olduğu gözönüne
alındığında ülke genelinde 29.278 öğrenci ile % 7 düzeyinde kalması okulların
genel amaçlarına ulaşmada çok gerilerde kaldığını düşündürmektedir.
Okul
ve öğrenci sayısına oranlanarak raporlamanın yapılması halinde her bölge/il
kendi ölçek ve imkânlarıyla değerlendirilmesi daha doğru sonuç ve yorumlara
ulaştıracaktır. Raporun genelinde iller bazında belirtilen verilerin bu haliyle
bilginin ötesinde çok fazla anlam ifade etmediği ve çeşitli ilişkilerle
özellikle bu sonuçların yayımı tarihinden sonraki ilk kurul toplantısında tüm
il/ilçelerdeki kurullarda birinci gündem maddesi yapılarak yorumlanması
gerekmektedir. Kurulun amaçları olarak raporda belirtilen; sorunların ele
alınarak çözüm önerileri geliştirilmek, konusunda hangi çalışmaların yapıldığı
çözülen çözülemeyen sorunlar konusunda bir bilginin yer almadığı görülmektedir.
Özel meslek liselerinin öğrencilerinden ücret alıyor olmasına takılmadan bu
kurul kapsamında yapılanlardan ne oranda faydalandığının analizde gözardı
edilmemelidir.
Tunceli,
Bingöl, Sinop, Hakkâri, Ardahan, Iğdır, Kilis, Ağrı, Çorum, Elazığ, Gümüşhane,
Kırklareli, Sinop, Bayburt, Bartın, Ardahan, Yalova, Kilis, Düzce, Aksaray,
Kırklareli, Şırnak, Bartın, Bilecik, Bingöl, Edirne, Hakkâri, Siirt, Osmaniye
Bolu, Kars, Kars, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Karaman, Karabük, Erzurum, Tokat,
Karabük, Çankırı, Kütahya, Nevşehir, Amasya, Artvin, Çanakkale, Rize, Uşak,
Balıkesir, Muş, Mardin, Giresun, Kastamonu illerinde bazı çalışmaların
yapılmadığı veya yapılamadığı anlaşılmaktadır. Gelişmişlik ve benzeri imkanlar
olarak bazı iller hariç olmak üzere benzer imkanlarda yapılan çalışmaların bu
illerde de başarılabileceği unutulmamalıdır. Her istatistiki bilgide en fazla
gerçekleşin ilin İstanbul olarak belirtilmesinin zaten tüm ölçeklerde ülkenin
yaklaşık dörtte birine sahip olduğu bilindiği, nüfus, ilçe, okul, sektör,
ekonomik hayatla ilgili olduğundan anlamlı bir bilgi olmayacaktır.
Ancak
Tunceli ilinde dokuz başlık elli göstergeden kırkyedisinde hiçbir çalışma
yapılmamış olması özellikle incelenmesi gereken olumsuz bir durumu işaret
etmektedir. Yedi ilçeli Tunceli ilinin dört ilçesinde Çok Programla Anadolu
Lisesi, merkez ilçede ise bir spor lisesi, bir mesleki eğitim merkezi, beş adet
Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi hizmet vermektedir. İlde Organize Sanayi
Bölgesinin olmaması, ekonomik ve ticari faaliyet gösteren hiç işletme olmadığı
anlamına gelmemektedir. Döner sermayesi olan veya olmayan kamu kurum ve
kuruluşlarının bu işe öncülük etmesiyle bile rakamları düşük olsa da çalışmalar
başlatılabilecektir.
Yolun
başında sayılabilecek Mesleki ve Teknik Eğitim Okul Yönetim Kurullarının bu
raporda belirtilenlere göre amacına hizmet etmeye ve faydalı olmaya başladığını
göstermektedir. Yapılan çalışmaların ödüllendirilmeyi gerektirecek seviyelere
ulaştığını görmek sevindiricidir.
(*)
MEB, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul
Yönetim Kurulları 2018 Yılı Çalışma Raporu, Mart/2019, Ankara
(**) MEB 2017–2018 yılı İstatistik Raporu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder